LEKSYKONNauki o żywności i żywieniu człowieka oraz polsko-angielski słownik terminów

Wstęp
Nauka o żywności i żywieniu człowieka jest nauką multidyscyplinarną,
korzystającą ze zdobyczy takich nauk, jak matematyka, chemia, fizyka, biologia, biochemia, mikrobiologia, fizjologia, inżynieria, informatyka, a także ekonomia, organizacja produkcji, marketing itp. Każda z nauk wnoszących określony wkład do nauki o żywności i żywieniu człowieka posługuje się zarówno
określonym słownictwem, jak i swoistą symboliką. Słownictwo to w pewnym
stopniu ulega modyfikacji w procesie adaptacji do potrzeb nauki o żywności,
a technologia wytworzyła własne słownictwo wynikające ze stosowanych
procesów i postępu naukowo-technicznego. W rezultacie powstał zasób
słownictwa specyficznego dla nauki o żywności i żywieniu człowieka, który
wymagał systematycznego opracowania i uaktualnienia.
Rozumiejąc potrzebę wydania opracowania, które w jednej pozycji, w sposób
możliwie prosty i zwięzły zawierałoby podstawowe terminy i informacje
o nauce o żywności i żywieniu człowieka, Komitet Nauk o Żywności Polskiej
Akademii Nauk podjął inicjatywę wydania odpowiedniego leksykonu. Potrzeba
taka wynikała między innymi z faktu, że w chwili obecnej nie ma na rynku
księgarskim takiego opracowania, a w innych słownikach, nawet jeżeli pewne
określenia się znajdują, to są one rzadko odniesione do nauki o żywności
i żywieniu człowieka.
Niezwykle dynamiczny rozwój nauki i techniki, a także postęp w technologii
powodują, że pojawiają się nowe określenia, definicje, nazwy i terminy,
a znaczenie już od dawna używanych pojęć ulega modyfikacji lub dezaktualizacji.
Leksykon ma więc za zadanie uporządkowanie stosowanej terminologii,
a także powinien się stać źródłem szybkiej, podstawowej informacji o danej
dziedzinie wiedzy. Leksykon nauki o żywności i żywieniu człowieka ma jeszcze
jedną podstawową zaletę, której nie zawierają inne tego typu opracowania.
Każde hasło jest opatrzone odnośnikiem w języku angielskim, przez co
Leksykon ten staje się jednocześnie słownikiem polsko-angielskim. Większość
terminów w języku angielskim jest specyficzna dla nauki o żywności i żywieniu
człowieka i nie ma ich w większości słowników angielsko-polskich czy polsko-
-angielskich dostępnych na naszym rynku księgarskim.
Leksykon jest adresowany do Czytelników zainteresowanych żywnością
i żywieniem człowieka. Jednak przede wszystkim jest on kierowany do studentów jako podręcznik pomocniczy. Zebranie podstawowych pojęć i terminów z nauki o żywności i żywieniu człowieka w jednym wydawnictwie, podanie ich znaczenia i ewentualnych synonimów będzie olbrzymim ułatwieniem dla studiujących technologię żywności, nauki o żywieniu człowieka i konsumpcji, biotechnologię, towaroznawstwo, dietetykę czy higienę żywności na wydziałach medycyny weterynaryjnej. Studenci niektórych kierunków ekonomicznych również będą mogli korzystać z tej publikacji jako źródła podstawowych informacji.
Leksykon adresowany jest również do Czytelników związanych z szeroko
rozumianą gospodarką żywnościową, pracowników naukowo-dydaktycznych
wyższych uczelni, naukowo-badawczego zaplecza przemysłu, dozoru technologiczno-technicznego, kontroli sanitarno-weterynaryjnej, zaopatrzenia,
marketingu, zbytu, służb celnych itp.
Hasła w Leksykonie ułożone są alfabetycznie i obejmują prawie wszystkie
zagadnienia związane z nauką o żywności i żywieniem człowieka. Dotyczą
one chemii, biochemii i mikrobiologii żywności, biotechnologii, inżynierii
żywności, maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji żywności, technologii
owoców i warzyw, przetwórstwa ziemniaków, cukrownictwa, przetwórstwa
zbóż, technologii mleka, przetwórstwa mięsa, przetwórstwa drobiu i jaj, przetwórstwa ryb, gastronomii, toksykologii żywności, ekonomiki i organizacji
produkcji i żywienia człowieka. Objętość haseł jest różna i zależy od znaczenia
omawianego hasła. Są hasła o charakterze ogólnym wymagające szerszego
omówienia i są hasła szczegółowe, których wyjaśnienie zawarte jest w jednym
czy dwóch zdaniach. W Leksykonie znajduje się łącznie ponad 6600 haseł.
Hasła są opracowane przez specjalistów z określonej dziedziny wiedzy
o dużym doświadczeniu dydaktycznym, a także i autorskim. Lista autorów wraz
z miejscem pracy jest podana na początku publikacji. Zespół redakcyjny
Leksykonu stanowią pracownicy wyższych uczelni o znaczącym dorobku
naukowym i publikacyjnym. Są to prof. dr hab. Włodzimierz Bednarski –
autor podręcznika dotyczącego biotechnologii żywności, prof. dr hab. Zbigniew
Duda – uznany autorytet w zakresie technologii mięsa i autor słownika
angielsko-polskiego i polsko-angielskiego z technologii mięsa, prof. dr hab.
Jan Gawęcki – współautor podręczników akademickich z zakresu żywienia
człowieka, prof. dr hab. Adolf Horubała – współautor podręczników z technologii
owoców i warzyw i autor podręcznika dotyczącego przechowalnictwa
żywności, prof. dr hab. Piotr Lewicki – współautor podręcznika z inżynierii
procesowej i aparatury przemysłu spożywczego, prof. dr hab. Zdzisław
Sikorski – autor podręczników w języku polskim i angielskim dotyczących
chemii żywności, prof. dr hab. Stanisław Zmarlicki – współautor trzytomowego
opracowania dotyczącego technologii mleka.
Układ haseł jest następujący: hasło podane jest drukiem wytłuszczonym,
po haśle podane jest (w zdecydowanej większości przypadków) jego określe7
nie w języku angielskim, następnie ewentualny synonim lub synonimy oraz
wyjaśnienie hasła. Na końcu, w nawiasach, umieszczono inicjały autora.
W szczególnych przypadkach podano wzory chemiczne lub matematyczne.
Zdajemy sobie sprawę z faktu, że Leksykon – jako pierwsza próba zebrania
terminologii stosowanej w nauce o żywności i żywieniu człowieka – nie jest
kompletny, może być w pewnych przypadkach niewystarczająco dokładny
i precyzyjny, a nawet zbyt lapidarny, skrótowy. Nie we wszystkich przypadkach
znaleziono odpowiednie objaśnienie terminu w języku angielskim. Czytelnikom,
którzy nadeślą swoje uwagi, propozycje uzupełnień i propozycje nowych
haseł z góry bardzo dziękujemy. Będzie to niezwykle cenny materiał do poprawienia prezentowanych haseł i uzupełnienia o nowe treści, które nie znalazły się w pierwszym wydaniu Leksykonu, które oddajemy do rąk Czytelnika.
Autorzy, jak i zespół redakcyjny dołożyli wszelkich starań, aby Leksykon
charakteryzował się wysokim poziomem merytorycznym i był przydatny
szerokiemu gronu Czytelników. Jednak publikacja jako całość nie powstałaby
bez zaangażowania Pracowników Wydawnictwa SGGW, a w szczególności
Pana Dyrektora mgr. inż. Jana Kiryjowa, któremu za włożoną pracę, w imieniu
wszystkich autorów, serdecznie dziękuję.
Warszawa, czerwiec 2008 Piotr P. Lewicki