Model oceny akademickich repozytoriów instytucjonalnych w Polsce w kontekście otwartej nauki

Wstęp ............................................................................................................................. 7
Wprowadzenie do tematyki książki ......................................................................... 7
Stan badań ................................................................................................................ 9
Teza i cele pracy ...................................................................................................... 13
Metodologia badań .................................................................................................. 15
Uwagi terminologiczne ............................................................................................ 17
Struktura pracy ......................................................................................................... 20
Podziękowania ......................................................................................................... 22
1. Zielona droga otwartej nauki w Europie w pierwszych dwóch dekadach
xxi wieku ................................................................................................................ 23
1.1. Działania instytucji Unii Europejskiej .............................................................. 25
1.2. Instrumenty finansowe Unii Europejskiej ........................................................ 32
1.3. Europejska przestrzeń badawcza ...................................................................... 34
1.4. Platforma polityki na rzecz otwartej nauki ....................................................... 38
1.5. Europejska chmura dla otwartej nauki .............................................................. 39
1.6. Działania wybranych organizacji o zasięgu międzynarodowym ...................... 40
1.7. Sieć europejskich uczelni .................................................................................. 42
1.8. Podsumowanie rozdziału .................................................................................. 44
2. Zielona droga w polskim ruchu otwartej nauki ....................................................... 45
2.1. Działania instytucji polskiego środowiska naukowego na rzecz
otwartej nauki ................................................................................................... 45
2.2. Postanowienia polityk otwartego dostępu w polskich uczelniach .................... 46
2.3. Polskie podmioty finansujące badania .............................................................. 54
2.4. Aktywność środowiska bibliotekarskiego w rozpowszechnianiu wiedzy
o otwartej nauce i powstających repozytoriach ................................................ 54
2.5. Rozwój akademickich repozytoriów instytucjonalnych w Polsce
w drugiej dekadzie XXI w. ............................................................................... 56
2.5.1. Klasyczne repozytoria ............................................................................ 57
2.5.2. Repozytorium pod nazwą biblioteka cyfrowa ........................................ 58
2.5.3. Repozytorium jako kolekcje w bibliotekach cyfrowych ........................ 58
2.5.4. Bazy wiedzy ........................................................................................... 63
2.5.5. Kolekcje rozpraw doktorskich w innych bazach .................................... 65
2.5.6. Plany wdrożenia innych akademickich systemów repozytoryjnych ...... 66
2.6. Podsumowanie rozdziału .................................................................................. 70
3. Konstruowanie modelu oceny polskich repozytoriów instytucjonalnych
w kontekście otwartej nauki .................................................................................... 71
3.1. Rozumienie pojęcia ‘model’ ............................................................................. 71
3.1.1. Modele w bibliologii i informatologii .................................................... 75
3.1.2. Modele organizacyjne ............................................................................ 81
3.2. Modele oceny – na podstawie wybranych standardów międzynarodowych 86
3.2.1. OAIS (ang. Open Archival Information System) .................................... 87
3.2.2. Audit and Certification of Trustworthy Digital Repositories:
Recommended Practice (norma ISO 16363) .......................................... 88
3.2.3. Deutsche Initiative für Netzwerkinformation (DINI) ............................. 97
3.2.4. Wytyczne OpenAIRE ............................................................................. 102
3.2.5. Modele oceny konstruowane przez indywidualnych badaczy ............... 105
3.3. Autorski model oceny otwartości polskich akademickich repozytoriów
instytucjonalnych .............................................................................................. 109
3.4. Podsumowanie rozdziału .................................................................................. 114
4. Ocena merytoryczna otwartości polskich akademickich repozytoriów
instytucjonalnych ..................................................................................................... 115
4.1. Polityka funkcjonowania repozytorium ............................................................ 115
4.1.1. Główne zadania repozytoriów ................................................................ 116
4.1.2. Podstawy prawne repozytoriów ............................................................. 124
4.1.3. Podsumowanie rozdziału ........................................................................ 129
4.2. Poziomy otwartości zasobów repozytoriów ..................................................... 129
4.2.1. Poziom otwartości w świetle zapisów aktów prawnych i stron
informacyjnych badanych systemów repozytoryjnych .......................... 131
4.2.2. Rzeczywisty poziom otwartości publikacji zamieszczanych
w badanych repozytoriach ...................................................................... 132
4.2.3. Podsumowanie rozdziału ........................................................................ 159
4.3. Widoczność w wynikach wyszukiwarek naukowych i uniwersalnych ............ 160
4.3.1. Wyszukiwanie za pomocą komend ‘site’ i ‘filetype’ .............................. 161
4.3.2. Wyszukiwanie tytułów i fragmentów zaindeksowanych
w narzędziach agregujących treści naukowe i uniwersalne ................... 167
4.3.3. Podsumowanie rozdziału ........................................................................ 171
Zakończenie – dyskusja wyników i wnioski z badań .................................................... 173
Spis literatury ................................................................................................................. 180
Źródła ....................................................................................................................... 180
Opracowania ............................................................................................................ 188
Spis tabel, rysunków, wykresów, zrzutów ekranowych ................................................. 207
Spis tabel .................................................................................................................. 207
Spis rysunków .......................................................................................................... 208
Spis wykresów ......................................................................................................... 208
Spis zrzutów ekranowych ........................................................................................ 208
Aneksy ........................................................................................................................... 211
Aneks 1. Wykaz publicznych uczelni akademickich w podziale według typu
uczelni podlegających nadzorowi ministra właściwego do spraw
szkolnictwa wyższego ............................................................................ 211
Aneks 2. Wykaz skrótów zastosowanych w pracy dla nazw uczelni
i repozytoriów ........................................................................................ 213
Aneks 3. Wydarzenia towarzyszące tygodniom otwartego dostępu w Polsce ...... 217
Aneks 4. Wydarzenia towarzyszące tygodniom otwartego dostępu w Polsce –
w świetle odpowiedzi podanych w ankietach ........................................ 226
Aneks 5. Stan wdrażania instytucjonalnych systemów repozytoryjnych
w polskich uczelniach państwowych nadzorowanych przez MNiSW
(dane aktualizowane w okresie 15.05-30.09.2020) ............................... 229
Aneks 6. Uczelniane akty prawne powołujące i określające funkcjonowanie
repozytoriów polskich uczelni państwowych nadzorowanych
przez MNiSW ........................................................................................ 232
Aneks 7. Uczelniane akty prawne mające wpływ na funkcjonowanie
repozytoriów polskich uczelni państwowych nadzorowanych
przez MNiSW ........................................................................................ 240
Aneks 8. Uczelniane akty prawne wprowadzające instytucjonalną politykę
otwartości w polskich uczelniach państwowych nadzorowanych
przez MNiSW ........................................................................................ 242
Aneks 9. Akty prawne prezentujące działania uczelni na rzecz przyjęcia Polityki
Otwartego Dostępu ................................................................................ 244
Aneks 10. Ustandaryzowane pytania zastosowane w ankiecie .............................. 245
Aneks 11. Terminarz uzyskania ostatecznych wyników w badaniu poziomu
otwartości repozytoriów polskich uczelni państwowych
nadzorowanych przez MNiSW .............................................................. 247
Aneks 12. Badanie widoczności uniwersyteckich zasobów repozytoryjnych
w wynikach wyszukiwarek naukowych i uniwersalnych
oraz narzędzia agregującego (OpenAIRE) ................................... 248